Zomerblog 2 : MBO als ZZP – vooropleiding, persoonlijk leren anno 2020 ?!

Nederland telt meer dan 1.100.000 ZZP’ers. Deze bevinden zich, zo meldde De Volkskrant eind januari 2016 qua inkomen aan de top van de piramide of strak onderaan. Ruim een vijfde van de zzp’ers behoorde in 2014 tot de bovenste 10 procent van de piramide met een gemiddeld inkomen van 73 duizend euro, terwijl bijna 100 duizend zzp’ers dat jaar moesten rondkomen van 6.600 euro. Kies een beroepsopleiding zou je zeggen of gaat het slechts om tijdelijke oplossingen voor gebrek aan werk ??De idee dat hoger opgeleiden na de studie direct ondernemer willen worden, is onjuist. Slechts 2 procent van de jongeren met een hoogopgeleid universitaire opleiding kiest voor een carrière als ZZP’er. Dit blijkt uit een onderzoek van recruitmentplatform Business Talent Network (BNR radio, juli 2016). De helft van de ondervraagden hoopt op een traineeship waarna ze kunnen doorgroeien. De starters van nu willen begeleiding en training. Er is wel interesse voor start-ups, maar daar houdt het dan wel mee op. Bedrijven lijken aldus de onderzoekers niet goed ingespeeld op de wensen van starters. Voorts mist er aansluiting tussen opleidingen en arbeidsmarkt. Slechts een op de 5 afgestudeerden voelt zich goed voorbereid op de arbeidsmarkt, 40% geeft zichzelf een onvoldoende.

Is het onderwijs debet aan ‘zzp-trajecten’?

We zijn weliswaar niet altijd tevreden over het genoten onderwijs, maar het is zeker niet allemaal kommer en kwel. Onderwijs levert veel goede en nuttige vaklieden op. We hebben het bijvoorbeeld over het (V)MBO en natuurlijk ook het hoger onderwijs. Een zzp´er heeft immers een opleiding genoten en heeft werkervaring opgedaan. Eens kijken of we een relatie kunnen leggen tussen ZZP’er en onderwijs.

1. (V)MBO: over het VMBO wordt nooit gesproken als het gaat om zzp’ers. De afdeling bouwtechniek levert echter al tientallen jaren hordes zzp’ers op. Kijk maar om je heen in de file naar al die ‘transport-busjes’. Het MBO zal zich de komende jaren steeds meer ontwikkelen als een ZZP-leverancier, van ICT tot social media en game-ontwikkelaar etc.
2. Topsectoren: we hebben in Nederland een topsectorenbeleid. De topsector Creatieve Industrie bevat bijv. niet alleen de meeste bedrijven, maar heeft daarmee ook veel zzp’ers. Holland’s got talent draait op MBO vakmanschap. Net als een van de grootste andere topsectoren van Nederland, Agri & Food, waarbinnen 91.000 zzp’ers actief zijn.
3. Toekomst: banen komen en banen gaan, robotisering helpt en ons onderwijs dynamiseert mee. Verzorgingstehuizen verdwijnen en thuishulpen raken hun baan kwijt. Maar technologie zorgt (vgl. domotica) voor nieuwe mogelijkheden. De arbeidsmarkt zal in een rap tempo blijven veranderen. Nieuwe beroepen en bedrijven zijn ook van alle tijden en zzp´ers horen daarbij. We schaffen online winkelen ook niet af.

Het terugdringen van het aantal zzp’ers lijkt ‘korten’ op de waarde van het vakmanschap voor MBO’ers. Dat zal ongetwijfeld niet de bedoeling zijn, daarom is het goed bij het nadenken over ZZP’ers ook te denken aan onze nieuwe circulaire economie.

De ‘onderkant’ van de zzp-groep bestaat bijvoorbeeld voornamelijk uit (online?) verpleegkundigen, social media-ontwikkelaars, maar ook stratenmakers of loodgieters, oftewel veel startende ondernemers die veelal een (V)MBO opleiding genoten hebben. En weliswaar niet altijd in een bedrijf willen werken, maar wel ‘handelaar’ in netwerken zijn. Verder is er de afgelopen jaren juist ruim geïnvesteerd in de houding van (V)MBO’ers tegenover het ondernemerschap. Met als gevolg dat meer studenten een eigen onderneming willen starten. Scholen moeten een ondernemende houding blijven stimuleren, maar ook het aanpassingsvermogen van studenten ontwikkelen en excelleren moet hierbinnen worden aangemoedigd. ZZP’er als Dutch Dream. Misschien is ZZP’er zijn het ultieme persoonlijk werken. VO raad proclameert het persoonlijk leren, meer individualiteit en flexibiliteit. De medewerker van de toekomst is allereerst zelfstandig en autonoom en niet afhankelijk en wie dan ook.

Zzp´ers zijn er, zo leert de praktijk, in vele soorten en varianten: de top-vakman en de ‘eigenwijze’ zelfverdiener. Bewust zelfstandig of niet gewild zzp’er. Van chirurg tot stratenmaker en van allround timmerman tot de flex/docent. En niet te vergeten veel pensionados en ongewild werklozen. Of we dit fenomeen echt moeten indammen lijkt dus meer een politiek-bestuurlijk vraagstuk dan een vraag naar het nieuwe ondernemerschap. Het nieuws over ZZP’ers is vaak negatief gekleurd, de afkorting is weliswaar een geuzennaam, maar de neiging om ZZPér als ‘cao-ontduiker’ neer te zetten is meer de ondertoon.

Eigenlijk heeft het onderwijs het de afgelopen tientallen jaren nog niet zo slecht gedaan qua vooropleiding op zelfstandig burger zijn. Met persoonlijk leren zet iedereen weer een stap vooruit. Voorts zien we dat bijv. op het vlak van de creatieve industrie en smart technology het ‘bedrijf’ als bindende organisatie minder waardevol lijkt te worden. Of de lasten om mensen in dienst te nemen-houden te hoog zijn geworden ?? Overigens doet een ZZPér zijn werk zelden alleen, maar altijd samen. Netwerken noemen we dat, een collectief ZZP’verband ?? Jongeren maken steeds meer hun eigen leerroute, een goede voorbereiding op hun toekomst. Al dan niet als ZZPér. En daar moeten we maar aan wennen.

Jan Engberts, senior adviseur DUAAL-XXL bv  (0653107777)

DUAAL-XXL BV is een ondernemend adviesbureau, werkend vanuit een visie en strategie die werken en leren met elkaar verbindt !!

jan@duaal-xxl.nl     www.duaal-xxl.nl

Referenties:

1. De Volkskrant, 16 januari 2016.

1. http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2014/01/06/rijksdienst-van-ondernemend-nederland-van-start.html
2. http://www.concreet-adviseurs.nl/beschikking-geen-loonheffingen-bgl-gaat-var-verklaring-vervangen/
3. Tessa Striekwold, Zelfstandig, maar niet alleen! De invloed van samenwerking tussen ZZP’ers op hun ervaring van arbeidszingeving, Master Thesis. http://repository.uvh.nl/handle/11439/448

Artikel op Linkedin bekijken