Meer technologie, meer kansen op de arbeidsmarkt.
MBO : Snel, slimmer opleiden met cross-overs ?!
Technologie : meer vacatures, minder traditionele banen!
Nederland telt op dit moment 4.9 miljoen jongeren in de leeftijd van 0-25 jaar. In de leeftijdscategorie 15-25 jaar was gemiddeld zelfs 17,8 procent werkloos. Werk aan de winkel. Het CBS, ons nationale geweten, houdt dit allemaal bij. In 2015 telde Nederland ruim 1,1 miljoen mensen die geen betaald werk hebben, maar wel beschikbaar zijn voor werk of hiernaar hebben gezocht. Hiervan worden 614 duizend mensen tot de werklozen gerekend. Werklozen zijn gedefinieerd als mensen die recent gezocht hebben naar werk en hiervoor op korte termijn beschikbaar zijn. De groep van 1,1 miljoen wordt het onbenut arbeidsaanbod zonder werk genoemd. Hieronder vallen 614 duizend werklozen. Het overige deel (503 duizend) was alleen beschikbaar of had alleen gezocht naar werk. Het onbenut arbeidsaanbod is vergeleken met 2008 met 457 duizend personen toegenomen. Vooral het aantal werklozen is fors gestegen. Dit aantal neemt ook weer af zodra de omstandigheden op de arbeidsmarkt gunstiger zijn, zoals in 2015. Het overig onbenut arbeidsaanbod is in 2015 nog niet afgenomen. Integendeel: het aantal mensen dat niet heeft gezocht omdat ze weinig resultaat verwachten is toegenomen met 37 duizend personen. Wel neemt het aantal uitzenduren in de uitzendbranche in 2015 met bijna 10% toe en steeg het aantal vacatures naar 143.000 . In een tijd met een bijna stabiele omvang van de werkloosheid, een licht stijgend aantal vacatures is de vraag hoe we slimmer kunnen opleiden. Meer van hetzelfde of toch anders?
Smart industry en tragiek van de PIZZA.
Over een aantal jaren bestellen we immers een zelfrijdende taxi van Uber of Google en zorgt onze nieuwe 3D printer voor een aangename pizza, een mooi modeontwerp of kunstwerk. Werk verandert, beroepen komen en banen gaan. Technologie en communicatie zetten onze wereld op zijn kop. Daar kunnen we niet bij achter blijven, net als de jongeren van tegenwoordig. Het is een mooie tijd, als je maar weet wat je wilt en er (voldoende) werk beschikbaar is en opleidingen hierop kunnen aansluiten.Technologie en digitalisering : Smart Industry komt eraan !!
Vier op de tien jongeren (15 tot 27 jaar) in Nederland die geen onderwijs volgen en geen werk hebben blijken ook niet naar werk te zoeken en zijn ook niet direct beschikbaar voor werk. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Vier op de tien jongeren in deze leeftijdscategorie betekent 75.000 jongeren tussen de 15 en 27 jaar. De suggestie wordt gewekt dat jongeren niet willen zoeken naar werk. Wellicht is het er (even) niet. Wel meer vacatures, maar toch minder banen. Toch maar eens kijken naar een opleiding waar vraag naar is? Eerst maar eens de cijfers op de arbeidsmarkt.
Mismatch in viervoud op de arbeidsmarkt.
Afgelopen twee jaar is de jeugdwerkloosheid sterk gedaald. Eind 2013 bereikte deze nog een recordhoogte: in september van dat jaar waren 196 duizend jongeren werkloos. Tegenover 163 duizend jongeren in oktober 2015. Meer jongeren bleven doorleren , het aantal vacatures nam toe, meer jongeren gingen aan het werk4 en er kwamen minder jongeren terecht in de WW. De lichte stijging van de jeugdwerkloosheid de afgelopen maanden lijkt vooral het gevolg van de zoektocht van onderwijsvolgende jongeren naar een stageplaats of bijbaan. Onder de niet-onderwijsvolgende jongeren daalde de werkloosheid. De voorspellingen zijn redelijk gunstig. Voor 2016 wordt economische groei verwacht, en bij groei nemen de kansen op de arbeidsmarkt voor jongeren toe. Schoolverlaters, jonge werkzoekenden en jonge werknemers die de afgelopen jaren een baan onder hun niveau hebben geaccepteerd, zullen sneller werk vinden dat bij hen past. In deze opsomming van ZZP-ambassadeur Asscher zat ook een infographics met een nadere uitwerking van de noodzaak om acties te ondernemen voor jongeren om hun positie en kans op werk te verbeteren: jongeren kiezen veelal voor studies waar niet voldoende werk in is, beschikken over onvoldoende ontwikkelde werknemersvaardigheden, denken teveel online aan werk te komen of hebben geen diploma.
Of wel een diploma, maar de verkeerde, niet arbeidsmarkrelevante opleiding.
Weinig effectief zoekgedrag Ontbreken diploma
Geen werk, wel een opleiding
169.000 van de ruim 800.000 jongeren in de leeftijd van 15 tot 27 jaar die geen onderwijs volgen, hadden in 2015 geen werk. Van hen zoekt 38,5% naar werk en is daar ook direct beschikbaar voor. Voor deze groep jongeren is de afstand tot de arbeidsmarkt klein te noemen. Asscher schetst in zijn brief eind 2015 helder de knelpunten voor jongeren op de arbeidsmarkt.
Talent-mismatch
“Om de druk van de markt te halen is het, naast het internationaal werven van talent, van belang de flexibilisering van de arbeidsmarkt verder door te zetten”, zegt Robert van Veggel, managing director van Hays Nederland. “Ons land neemt in Europa een koppositie in als het gaat om flexibilisering van de arbeidsmarkt. De maatschappelijke discussie omtrent de flexmarkt zou moeten gaan over hoe wij deze positie kunnen verstevigen in plaats van verzwakken.” In veel markten sluit het aanbod van arbeid niet aan op de vraag, concluderen de onderzoekers. “De talent-mismatch – de kloof tussen beschikbare vaardigheden en de vaardigheden waar behoefte aan is – werd dit jaar nog groter, met name in Denemarken, Polen, VS, Spanje, Portugal, Japan, het VK en Italië.” (3).
Onderwijsbeleid: focus op werk!
Om te voorkomen dat de groei door een talentencrisis stagneert, zullen zowel overheden als het bedrijfsleven actie moeten ondernemen, zo luidt het advies. “Het onderwijsbeleid moet meer in lijn worden gebracht met de behoeften van werkgevers. Tegelijkertijd moeten bedrijven zelf de verantwoordelijkheid voelen voor het intern opleiden van talent en het ontwikkelen van doorstroommogelijkheden voor toekomstige talenten. Korte termijnmaatregelen ter verbetering van de arbeidsmarktflexibiliteit moeten worden onderzocht, om ondernemingen beter in staat te stellen toegang te krijgen tot de belangrijkste benodigde skills.”
Het rapport toetert nog even door met een aantal adviezen:
• Omdat het mondiale herstel doorzet en er meer gekwalificeerde banen worden gecreëerd, zal de talentencrisis blijven toenemen.
• Bedrijven worstelen met de werving van werknemers die de vereiste vaardigheden hebben, met name in sectoren zoals IT en techniek.
• Ontwikkelde economieën, zoals de VS, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk ervaren de grootste druk op de arbeidsmarkt.
• In 2014 is de loondruk evident in een aantal arbeidsmarkten rond de wereld. De aard van de talent-mismatch en arbeidsmarktparticipatie is eveneens verslechterd.
• Overheden en ondernemingen moeten samenwerken om nieuwe oplossingen te vinden, zodat de lokale beroepsbevolking de vaardigheden kan ontwikkelen waar werkgevers behoefte aan hebben en daarmee een verdere economische groei kunnen ondersteunen door verder te studeren.
Meer focus op werk, maar ook op de ontwikkeling van de beroepen, biedt scholen en bedrijven meer ruimte elkaar te faciliteren. Innovatie in bedrijven en opleiden kunnen zo hand in hand gaan. De vraag is of we in het beroepsonderwijs en op de opleidingenmarkt die vereiste snelheid ook kunnen bijhouden. We zoomen daarom nader in op de crossovers.
MBO Uber: de crossover-toekomst
We moeten allemaal wennen aan een nieuwe tijd. De taxichauffeur van vandaag is wellicht de Uber-zzp’er van morgen. 100.000-en mensen gingen hen voor. De nieuwe werknemer van morgen moeten we beter voorbereiden op de toekomst. In ieder geval niet met onderwijs van gisteren. De golf aan nieuwe technologie vereist een nieuw leger aan technologisch geschoolde vaklieden. Willen we bijvoorbeeld meegaan op het vlak van 3D printing, dan zullen we hard moeten werken aan andere vaardigheden en nieuwe attitudes. Anders blijven we ons afvragen waarom het aantal banen in de landen rondom ons heen wel toeneemt en in Nederland niet. Het is niet te laat. De gemiddelde mbo student heeft nog voldoende kansen en komt gelukkig toch redelijk snel aan het werk. Maar het is wel twee voor 12 als we bedenken dat de huidige veranderingen vooral als oude problemen worden gezien en niet als nieuwe feiten. We geven daarom een paar innovatietips om jongeren te inspireren en het mbo in de Uber-variant te krijgen. Smart Industry van de FME (5) is wellicht ook de oplossing voor de bouw!
1. De start van cross-over opleidingen in het MBO. Het nieuwe, slimme opleiden waarbij vanaf 2017 onderdelen van verschillende opleidingen worden samengevoegd tot een nieuwe, arbeidsmarkgerichte variant. Het MBO krijgt hiervoor een experimenteerperiode van 8 jaar van Minister Bussemaker. Je moet dan wel ‘even’ langs de toetsingskamer van de SBB.
2. Nieuwe technologie biedt alle kansen om het techniek onderwijs op vmbo, mbo en hbo volledig te innoveren. Een geweldige kans, juist nu de economie nog opkrabbelt en de arbeidsmarkt nog niet overspannen is. @-retail, @-commerce en wat te denken van beeldschermzorg om maar een paar voorbeelden te noemen. Digitalisering neemt de komende jaren groteske vormen aan, zowel als top-vervaller van banen als top-kans voor onze nieuwe verdienmodellen.
3. Iedere opleiding op het mbo en ook binnen het hoger onderwijs moet worden afgesloten in een duale variant. Geef een opleiding een bonus voor iedere jongere die de opleiding op duaal niveau afrondt.
4. Introduceer geen rendementsgeoriënteerde prestatiecontracten in het mbo en hbo, maar duale opleidingsbudgetten voor bedrijven en scholen.
5. Stimuleer vrijplaatsen voor nieuwe innovatieve opleidingen zoals Smart Technologie en 3D printing en versterk het ondernemersgehalte van het gehele mbo.
6. Zorg voor een hoger opleidingsniveau door introductie van Associate Degree in duale varianten gekoppeld aan het mbo, geef het mbo, net als het hoger onderwijs, een wettelijke valorisatietaak en -opdracht richting MKB sector en maak het makkelijker om geïntegreerde mbo-hbo trajecten te starten.
Smart industry = cross-over !!
De marktvraag verandert dus in hoog tempo, het onderwijs lijkt steeds meer vastgesnoerd in de eigen regelingen en wetgeving. Het MBO moet responsiever worden, maar dat mag alleen aan het koordje van de overheid. Het onderwijs kan het innovatietempo amper bijhouden, de kwalificatiestructuur lijkt belangrijker dan de arbeidsmarkt. Ook de regeldruk die de start van cross-overs met zich meebrengt ziet er nog niet helemaal positief uit. Een innovatie als smart industry is nl. een groot cross-over project, gebaseerd op digitalisering : Internet of Things, I-cloud, 3 D printing en Cyber Security. Iedereen weet het, maar het MBO moet eerst naar de toetsingskamer van de SBB om daadwerkelijk responsief te worden. Wellicht zijn ook andere opties zijn bruikbaar. Meer kans op werk met minder loon? Dag CAO-minimumloon voor jongeren is een optie. De andere optie : juist meer betalen dan het minimumloon aan een jongere, als de ‘loonwaarde’ toeneemt. Tijd voor een hoger loon, met meer marktwaarde op de arbeidsmarkt. Waar wachten we nog op. Nu zijn ‘maar’ 75.000 jongeren ver verwijderd van de arbeidsmarkt. Het moeten er vooral niet nog meer worden!
DUAAL-XXL ondersteunt bedrijven en scholen bij het voorbereiden van de start van crossover opleidingen in het MBO. Met raad en daad.
Jan Engberts
Email : jan@duaal-xxl.nl
Website : www.duaal-xxl.nl
(1) http://www.jobbird.com/nl/nieuws/4888309/pdf
(2) http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/macro-economie/publicaties/publicaties/archief/2015/2015-nederland-in-2014-pdf.htm
(3) http://www.hays.nl/press-releases/herstel-economie-resulteert-in-verhoogde-druk-op-mondiale-arbeidsmarkten-1220720
(4) https://fd.nl/fd-outlook/1096347/het-gaat-niet-om-de-baan-maar-de-taken
(5) https://www.fme.nl/nl/team-smart-industry
