Invoering profielen VMBO 2016 lukt !
82% scholen kan nieuwe profielen op tijd invoeren.
Scholen zien de nieuwe profielen als een oplossing voor problemen die zij ervaren met de organiseerbaarheid van de huidige programma’s. Eind april 2015 bleek uit de nulmeting van de Stichting Platforms vmbo (SPV) dat 82 procent van de schoolbesturen aangaf de nieuwe examenprogramma’s te kunnen invoeren op 1 augustus 2016.
Het VMBO is er klaar voor zo schrijft Staatssecretaris Dekker eind januari aan de Eerste Kamer (W6618.MvA (866784). Van de schoolbesturen gaf 18 procent toen aan dat niet per 1 augustus 2016 te doen, vanwege nieuwbouw, een fusie of overleg met andere schoolbesturen in de regio over hun onderwijsaanbod. Het bestuur van deze scholen heeft de mogelijkheid om voor de betreffende school de profielen een jaar later in te voeren. De invoering van het VMBO betreft de invoering van 10 (beroepsgerichte) profielen. Deze komen in de plaats van de wirwar aan tientallen afdelingen, programma’s en leerroutes.
Het aantal vbo-afdelingen bouwtechniek in Nederland met 10 of meer leerlingen is tussen 2010 en 2014 afgenomen van 155 naar 90, het aantal afdelingen metaaltechniek van 114 naar 70, het aantal afdelingen elektrotechniek van 101 naar 62, het aantal afdelingen voertuigentechniek van 99 naar 71 en het aantal afdelingen installatietechniek van 15 naar 11. Afdelingen met minder dan 10 leerlingen zijn nauwelijks in stand te houden. Uit dit beeld van de sector techniek kan worden opgemaakt dat het aanbod landelijk gezien verschraalt, waardoor leerlingen in de regio niet altijd meer het beroepsgerichte examenprogramma kunnen volgen dat zij willen volgen.
Nota naar aanleiding van het verslag VMBO overleg, no. 34184-7, 2015
Meer ruimte op de mavo: (nog) weinig belangstelling.
Het in de Tweede Kamer aangenomen wetsvoorstel voorziet erin dat leerlingen die de theoretische leerweg volgen de mogelijkheid krijgen om bovenop hun vakkenpakket een beroepsgericht keuzevak te kiezen en te volgen. Zo krijgt de leerling meer keuzeruimte en wordt de aansluiting met het vervolgonderwijs verbeterd.
Het vergroten van de keuzemogelijkheden van leerlingen in de theoretische leerweg is inderdaad een wenselijke ontwikkeling. Het amendement-Straus expliciteert in de wet dat leerlingen in de theoretische leerweg de mogelijkheid moeten krijgen om, naast het reguliere programma, één of meer beroepsgerichte keuzevakken te volgen. Op grond van de huidige wetgeving is het voor leerlingen in de theoretische leerweg al mogelijk om extra vakken, zoals een van de huidige afdelingsvakken, intra- of intersectorale programma’s uit de gemengde leerweg, te volgen. In 2015 zijn 558 leerlingen in de theoretische leerweg geslaagd die ook een beroepsgericht vak als extra vak in hun examenpakket hadden. 
Extra vakken leuk, maar niet voor het examen.
Extra gevolgde beroepsgerichte keuzevakken in de theoretische leerweg wegen alleen mee in de uitslagbepaling in de situatie waarin dat ook voor de gemengde leerweg het geval zou zijn. Dat wil zeggen als een leerling in de theoretische leerweg een volledig beroepsgericht programma uit de gemengde leerweg heeft gevolgd (bestaand uit een profielvak en twee beroepsgerichte keuzevakken).
Wanneer in de theoretische leerweg slechts een enkel beroepsgericht keuzevak als extra vak is gevolgd, dan is de omvang van het extra programma ten opzicht van het programma in de gemengde leerweg onvoldoende om het meewegen van het eindcijfer in de uitslagregeling te rechtvaardigen. Wel wordt het extra gevolgde vak, inclusief het behaalde (eind)cijfer, vermeld op de cijferlijst bij het diploma.
Er is geen verschil in het civiel effect tussen het diploma ‘oude stijl’, van voor de profielstructuur, en het diploma ‘nieuwe stijl’, na de invoering van de profielen, aldus Staatssecretaris Dekker in zijn schrijven aan de Eerste Kamer.
De VMBO scholen zullen niettemin stevig aan de bak moeten : nieuwe profielen invoeren, de oude afdelingen en programma’s afbouwen, nieuwe examenprogramma’s invoeren, nadenken over de start van de keuzevakken, nieuwe of aangepaste inrichting en professionalisering voor docenten.
Prognose leerlingenaantallen bovenbouw vmbo 2015–2031
Voorzien wordt een daling van de leerlingendeelname in de bovenbouw van het VMBO tot 2031 van ca. 25%. (zie ook BLOG op www.duaal-xxl.nl voor de exacte cijfers) Met de invoering van de nieuwe VMBO profielen en het feit dat bijna 50% van de ouders kiest voor een route in de theoretische leerweg, de mavo, zijn we er nog niet. Nieuwe profielen zullen evenzeer een vernieuwende inhoud nodig hebben om het VMBO toekomstbestendig te maken. De daling van het aantal leerlingen in de komende jaren in het VMBO lijkt nog niet ten einde. Het VMBO is hard op weg de doorstroomvariant te worden in het voortgezet onderwijs. De route richting arbeidsmarkt door werken en leren te combineren in het MBO lijkt, mede door de crisis, naar de achtergrond te verdwijnen. Veranderingen zijn meer dan nodig, maar graag zo aantrekkelijk en eigentijds mogelijk. Geen oude wijn (afdelingen) in nieuwe zakken (profielen). 3D printing is hierbij een goed voorbeeld. Het zit nog niet in de programma’s, maar veel VMBO scholen zijn er mee aan de slag.
De invoering van de profielen in het vmbo zal in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek worden gemonitord en geëvalueerd. En dan maar zien of het optimisme geen onderschatting was. Een goede start van het vernieuwde VMBO is alle jongeren van harte gegund.
Jan Engberts, DUAAL-XXL 2016
Email: jan@duaal-xxl.nl
Website : www.duaal-xxl.nl
Twitter : @DUAALXXL
