Online arbeidsmarkt : ‘on(derwijs) demand economy’ ?![1]
MBO Cross-overs en gepersonaliseerd werken en leren!!!
Big business door kleinere baantjes en technologie: on demand economy! Maar ook veel kleine baantjes met een relatief lage opbrengst. We zien het overal, variërend van werkgespot.nl, Uber-taxi’s, bol.com en online winkelen en diensten verlenen. Marktplaats is van deze laatste wellicht nog het beste voorbeeld. Al deze kleinere baantjes leiden tot de z.g. (mbo) on demand economy. Innovatie op de arbeidsmarkt is voor de bestaande elite altijd wennen. Eerst de zzp’ers en nu weer de on demand economy, het houdt maar niet op. Kansen te over voor ondernemende Nederlanders. Interessant om te kijken of het onderwijs hier zijn voordeel mee kan doen. Gepersonaliseerd leren als opmaat naar gepersonaliseerd werken?
Populaire studies worden veelal gezien als makkelijke pretpakketten die opleiden tot werkloosheid. Deels gaan deze veronderstellingen uit van het feit dat de opleiding waarvoor gekozen wordt makkelijk aan een al dan niet plek op de arbeidsmarkt kan worden gekoppeld. Dit automatisme bestaat al een tijdje niet meer. Wel is duidelijk dat de arbeidsmarkt continu verandert en steeds nieuwe trends en hypes met zich meeneemt: er zijn nu banen die 10 jaar geleden nog niet bestonden en andersom zijn er banen die weer verdwijnen. En zo worden er ook steeds weer nieuwe manieren bedacht om snel service te kunnen leveren aan de klant; nieuwe dienstverlening op basis van vraag.
De nieuwe vraag-economie.
In de ‘on demand economy’ worden van de kleine baantjes, gecombineerd met technologie, big business gemaakt: bedrijven bieden werknemers per direct aan. Wilt u een schoonmaker? Het bedrijf regelt het direct. Een bosje bloemen? Kan binnen 12 uur worden bezorgd. Geen tijd om een cadeautje te halen? Geen zorgen, daar is ook een service voor. Momenteel is deze manier van creëren van werk en inkomen een hype in de Verenigde Staten. De inspiratie hiervoor? Het bedrijf Uber, actief in 53 landen. Uber biedt via internet personenvervoer aan en een app: met een druk op de knop word je binnen een mum van tijd opgehaald. Misschien wel door je buurman. Zowel officiële taxichauffeurs als privé chauffeurs worden hiervoor ingezet. De klant betaalt via de app voor de rit en kan na afloop van de rit de taxichauffeur beoordelen. Een prima concept toch? In Nederland verliep dit prima totdat Uber met een extra dienst kwam: UberPop. Hiermee rijden bestuurders klanten in hun eigen auto rond tegen een laag tarief. De ‘normale’ taxichauffeur ziet zijn werk als sneeuw voor de zon verdwijnen. Taxichauffeurs zijn woedend, hebben vaak geïnvesteerd in licenties en proberen met man en macht UberPop te stoppen. Sommigen stappen over naar andere taxi-diensten. Een verbod op UberPop is in meerdere landen al ingevoerd (2). Want op deze manier ga je de verkeerde kant op, toch? Of proberen we koortsachtig de nieuwe economie tegen te houden. UberPop is eind 2015 gestopt. Het benutten van technologie gaat verder, ook in het personenvervoer.
Mbo-Uber en cross-over opleidingen?
Ondanks dat UberPop een scheldwoord voor de gemiddelde taxichauffeur is geworden levert het wel veel ideeën op. Wie nu geen baan kan vinden, moet creatief zijn! Wat we tegenwoordig in onze maatschappij eisen is flexibiliteit, creativiteit en directe beschikbaarheid. Met de simpelste diensten kan daardoor een goed lopend klein bedrijf ontstaan of één grote onderneming met flexwerkers. De pizzakoerier en AH-to-go zijn ons voorgegaan. Voorbeelden van de nieuwe participatiesamenleving te over: werkgespot.nl, studentaanhuis.nl en uurtjeover.nl, waar studenten hun studievaardigheden of diensten aanbieden tegen een uurtarief. Ook worden buurtinitiatieven opgezet, waarin iedereen iets voor elkaar doet. Elise helpt [2]is een goed voorbeeld van een dergelijk initiatief. 
Boodschappen nodig? Gezellig samen eten? Een ‘huis-restaurant’ is snel opgezet. Een oudere gezelschap houden? Kapotte lamp vervangen? Buurtbewoners kunnen deze ‘diensten’ aan elkaar aanbieden voor een klein bedrag of er wordt een wederdienst aangeboden. Dit is natuurlijk geen groot geld, maar het toont aan hoe innovatief mensen kunnen zijn, never waste a good crisis (3). Het klassieke beeld van alle werknemers op één plek laten werken (denk aan fabrieken), is deels verouderd: dit speelde van 1890 tot 1980. Voor de ambachtslieden was dit een doodssteek: ze konden niet op tegen de productie die de machines wel konden leveren (4). We kregen massaproductie, wat heel praktisch is. Maar nu lijken we ook weer terug te willen. Zonder ambacht hebben we te weinig economische kracht. Maar we willen ook diensten en producten die origineel zijn en uniek. Het liefst alles regelen met één druk op de knop. Als we even teruggaan naar de pretopleidingen zien we hier geen obstakels, maar vooral kansen! Juist voor de ambachtseconomie. Angst is ook hierbij een slechts raadgever.
Kansen van de ‘on demand economy’.
De ‘on demand economy’ draait veel meer om flexibiliteit, terwijl dit voor een aantal groepen moeilijk is, zoals gezinnen die een ‘vaster’ inkomen nodig hebben en jongeren met een al dan niet afgeronde opleiding. De ‘on demand economy’ is eigenlijk niets nieuws: de manier van werken is nú al veel flexibeler dan jaren geleden, mede dankzij de opkomst van het internet. De jeugdwerkloosheid zou wellicht sneller kunnen dalen wanneer we de kansen van de on-demand economy door overheid en scholen beter laten benutten. Bijvoorbeeld door werken en leren, duale trajecten of de z.g. apprenticeships.
- NB. De week van 8 april was de DUALE week in Europa. Nog iets van gemerkt??
De overheid doet bijvoorbeeld voluit mee aan de Europese aanpak[3] gericht op het bevorderen van duale trajecten in het beroepsonderwijs[4]. Wanneer we echter inzoomen op de vraag en wat doet de Nederlandse overheid hier aan dan komen we niet veel verder dan de activiteiten van de ambassadeur jeugdwerkloosheid, de sectorale ontwikkelingsplannen van Minister Asscher en het Techniekpact. Allemaal reuze interessante initiatieven, maar over het succes ervan zullen we het maar niet hebben. Werken en leren, het z.g. duale opleiden stimuleert immers ondernemerschap en opleiden[5].
Gelet op de moeilijke positie van jongeren op de arbeidsmarkt kunnen ook scholen meer doen. Beter kijken naar de nieuwe kansen en mogelijkheden om meer jongeren te kunnen voorzien van werk. Wellicht naast het BPV bureau een ‘on demand-bureau’ per mbo instelling. Een kans voor de ICT en economische opleidingen om de arbeidsmarktrelevantie een nieuwe impuls te geven. Of door de economische en technische opleidingen beter met elkaar te verbinden, nieuwe crossovers van technologie en dienstverlening te ontwikkelen. Daar komt ook bij kijken dat er veel meer beroep wordt gedaan op de eigen verantwoordelijkheid om jezelf te ontwikkelen, in plaats van dat je als werknemers op het bedrijf vertrouwt om jou bij te scholen (4). Houd je vaardigheden up to date en probeer nieuwe vaardigheden aan te leren door cursussen en workshops: deze motivatie en inzet is wat werkgevers ook graag zien! Startups voor mbo’ers, een excellente kans om jezelf en de arbeidsmarkt te verkennen. Ondernemend onderwijs helpt hierbij. Meer aandacht voor ondernemerschap ook. Ondernemerschap betekent niet alleen dat de student leert hoe je een bedrijf opstart, maar ook hoe je ambities omzet in acties. De on demand economie kent gemiddeld 5 verschillende typen :
Creativiteit en excellentie in het (mbo) bedrijf!
Voor het opzetten van een eigen bedrijf heb je ook vaardigheden nodig. Niet iedereen heeft die van zichzelf, maar deze kunnen aangeleerd worden! Een aantal jaar geleden is het Actieprogramma Onderwijs en Ondernemen gestart. Doel van dit programma was het onderwijs te verbinden met het bedrijfsleven, het bekender maken van studenten met ondernemerschap als carrière-optie en het stimuleren van een ondernemende houding bij leerlingen en studenten. Dit programma is grotendeels in 2013 geëindigd en lijkt een doorstart te krijgen. Wat opvallend was, is dat het veel positieve effecten had op de leermotivatie. De inbreng van buiten de school zorgt voor uitdagender onderwijs voor leerlingen en ook voor een eigentijdser onderwijs dat beter aansluit.
Waar het in het veelal traditionele onderwijs gaat over kennis, gaat het in ondernemend onderwijs over het veranderen van attitudes en motieven. Wanneer het onderwijs meer energie stopt in ondernemersvaardigheden, de on-demand economy niet als bedreiging ziet maar juist als een uitdaging en deze uitdaging ook benut dan is er veel te winnen! On(derwijs) demand economy: Mbo-on demand: technologie benutten om met onderwijs meer kans op werk te genereren. Miljoenen MKB bedrijven gingen ons voor, een miljoen ZZP’ers ook. Niet omdat het moet, maar omdat het kan !!
Duaal-XXL, specialist in leren en werken, online onderwijs en ondernemen
Jan Engberts
[1] http://provectus.com/blog/news/know-these-3-things-to-make-money-in-on-demand-economy/
[2] http://www.elisehelpt.nl/downloads/Flyer_elise.pdf
[3] http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1147&langId=en
[4] http://ec.europa.eu/education/policy/vocational-policy/doc/alliance/ms/nl_en.pdf
[5] http://player.slideplayer.com/17/5305115/data/images/img0.png
